Verslag activiteiten 2015/2016

Met steun van De Duurzame Levensmiddelenketen Stichting Ecoverpakkingen (DDL) voert het CBL en de FNLI een groot aantal activiteiten uit waardoor bedrijven in de Fast Moving Consumer Goods (FMCG) gestimuleerd en uitgedaagd worden verduurzaming vorm te geven.

Alliantie Verduurzaming Voedsel
De steun van DDL is de basis van de Alliantie Verduurzaming Voedsel (AVV). Samen met organisaties van boeren en tuinders, horeca en catering, zetten fabrikanten, foodservicebedrijven en supermarktorganisaties zich in om verduurzaming een vast onderdeel te laten zijn van de bedrijfsvoering van alle schakels in de keten. Om te verduurzamen is samenwerking noodzakelijk. Oplossingen zijn in ketenverband effectief. De speerpunten van de AVV zijn het tegengaan van voedselverspilling en het verduurzamen van de vleesketens.

Voedselverspilling
Om voedselverspilling tegen te gaan is geïnvesteerd in twee wetenschappelijke programma’s onder de vlag van het Top Instituut Food and Nutrition (TIFN). Groepen wetenschappers hebben de afgelopen 4 jaar modellen ontwikkeld die gebruikt kunnen worden om bestelsystemen in de keten zodanig aan te passen dat verspilling, bijvoorbeeld als gevolg van derving, zoveel mogelijk beperkt wordt. Supermarkten en hun leveranciers hebben medewerking verleend en hun data- en informatiesystemen opengesteld voor de wetenschap. Daarnaast is een decision-support system ontworpen waarmee op basis van een exergy-analyse bedrijven kunnen bepalen op welk moment in de keten ingegrepen kan worden om verspilling effectief tegen te gaan. Praktijkcasussen zijn uitgevoerd in de keten van champignons en de broodketen. Een van de inzichten is dat de totale energie-input het laagst is wanneer broden die niet verkocht worden, geretourneerd worden naar de fabriek en daar verwerkt worden tot grondstoffen waarvan weer nieuw brood wordt gebakken.

PPS-CARVE
Een nuttige spin-off van deze wetenschappelijke projecten is de Publiek Private Samenwerking CARVE binnen de Topsector Agri&Food. De PPS-CARVE is de valorisatie van de wetenschappelijke inzichten en richt zich op de ontwikkeling van een vernieuwende integrale werkwijze in agrifoodketens, met focus op de implementatie van effectieve innovaties en interventies. Hierbij is de ondersteuning door beslismodellen van groot belang, omdat met name oplossingen die afzonderlijke ketenschakels overstijgen een strategisch kader vragen.

The Sustainability Consortium
Om de wetenschappelijke onderbouwing voor verduurzamingsinitiatieven te verstevigen, is de samenwerking gezocht met The Sustainability Consortium (TSC). Deze mondiale organisatie heeft zijn Europese hoofdkwartier in Nederland en brengt voor productgroepen en individuele producten zogenaamde hotspots in beeld. Hotspots zijn milieu- en sociale risico’s in de keten waar mogelijke blinde vlekken zijn en waar verduurzaming opgepakt kan worden en praktisch vorm gegeven door bedrijven.

Voedselbanken
Verder is de AVV in nauw contact met Voedselbanken Nederland en het ministerie van Sociale Zaken en Economische Zaken. Vrijwel alle supermarkten en veel fabrikanten hebben contracten met voedselbanken door het hele land heen. Veel vraagstukken rondom voedselveiligheid en het voldoen aan wet- en regelgeving zijn met inzet van de AVV opgelost. Voedselbanken  ontvangen hierdoor substantieel meer voedsel , wat nu ook bestaat uit korter houdbare, verse en gezonde producten. De AVV blijft Voedselbanken Nederland bijstaan in het verder professionaliseren van de bedrijfsvoering.

verduurzaming vleesketens
Op het gebied van verduurzaming van de vleesketens ligt de nadruk nu op  vierkantverwaarding. Al het verse varkens- en pluimveevlees wordt voor de Nederlandse supermarkten inmiddels structureel duurzamer geproduceerd door eisen te stellen in de keten aan leveranciers. Om de effectiviteit van de maatregelen te vergroten is het wenselijk dat zo veel mogelijk van de verduurzaamde grondstoffen tot meerwaarde wordt gebracht. Daarom werkt de AVV samen met de Uitvoeringsagenda Duurzame Veehouderij (UDV) in MEAT.NL om  vierkantsverwaarding van varkens- en kippenvlees te realiseren. Het streven is om zo veel mogelijk vleesproducten te kunnen aanbieden van dieren die een beter leven hebben gehad, minder antibiotica toegediend hebben gekregen en waarvan de houderij het milieu zo min mogelijk belast.

Transparantie productieketens
Om de klant goed te informeren over duurzaamheidsaspecten in productieketens, richt de AVV zijn pijlen op het verdergaand transparant maken van de ketens van boer tot consument. Mede op verzoek van het ministerie van Economische Zaken werkt een groep kwartiermakers aan een advies om verdergaande transparantie vorm te geven. In beeld wordt gebracht welke internationale afspraken met betrekking tot transparantie gemaakt zijn en welke systemen en instrumenten beschikbaar zijn om transparantie vorm te geven. Ook wordt in beeld gebracht hoe ketenpartijen en maatschappelijke organisaties aankijken tegen transparantie, waar belemmeringen en risico’s zijn maar zeker ook waar kansen liggen om de consument van meer informatie te voorzien zodat hij of zij een nog beter geïnformeerde keuze kan maken tussen alle keurmerken en initiatieven die er reeds zijn of waaraan gewerkt wordt. Technische en ICT-mogelijkheden worden in toenemende mate makkelijker en kosten-efficiënter toegankelijk voor zowel bedrijven als consumenten.

Leefbaarloon
Naast verbeteringen op gebied van milieu en dierenwelzijn, zijn sociale aspecten van verduurzaming relevant voor producten en grondstoffen die worden geproduceerd in en geïmporteerd uit ontwikkelingslanden. Het CBL en de FNLI zijn betrokken bij het opstellen van een Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Convenant (IMVO-Convenant) samen met het ministerie van Buitenlandse Zaken/Ontwikkelingssamenwerking en het ministerie van Economische Zaken. De basis hiervoor is een KPMG-studie naar risico-sectoren dat in opdracht van de Sociaal Economische Raad (SER) is opgesteld. De SER begeleid het proces van het opstellen en uitvoeren van convenanten (o.a. voor Leefbaar Loon voor werknemers in ontwikkelingslanden) waar het bedrijfsleven samen met maatschappelijke organisaties en andere stakeholders aan werkt.

Kip voor morgen
De AVV werkt nauw samen met de Nederlandse overheid. Het ministerie van Economische Zaken stimuleert zelfregulering om ketens te verduurzamen. In het Regeerakkoord van het Kabinet Rutte II is opgenomen dat zelfregulering effectiever is dan wetgeving. Desondanks zijn bedrijven en sectororganisaties verrast door een uitspraak van het Autoriteit Consument en Markt (ACM) waarin is gesteld dat de Mededingingswetgeving ketenbrede verduurzaming niet of beperkt toestaat. Na een eerdere ingreep door de ACM bij het Energieakkoord, heeft de ACM de ketenbrede afspraken inzake de Kip van Morgen onderzocht en geconcludeerd dat deze in strijd zijn met de Mededingingswet. Het behoeft geen betoog dat deze uitspraak als een grote teleurstelling kwam voor zowel bedrijven als maatschappelijke organisaties. Bovendien brengt deze uitspraak grote risico’s met zich mee vanwege de precedentwerking die ervan uit gaat. Vandaar dat supermarkten en fabrikanten zich juridisch hebben laten bijstaan in de reactie op deze uitspraak. Tevens is een juridisch onderbouwde reactie gegeven op de consultatie van de Beleidsregel Mededinging en Duurzaamheid. Met deze Beleidsregel wil het ministerie van Economische Zaken ruimte geven aan bedrijven om middels samenwerking in ketenverband verduurzaming vorm te geven zonder de mededingingswet te overtreden.