Verslag FNLI-activiteiten 2019

Dankzij de financiële bijdrage van De Duurzame Levensmiddelenketen / Stichting Ecoverpakkingen heeft de FNLI óók in 2019 verschillende projecten en activiteiten op het gebied van verduurzaming kunnen ontplooien, voortzetten en uitbouwen. In dit verslag vindt u hier een beknopt overzicht van. 

De meeste projecten op het gebied van verduurzaming kenmerken zich door hun langlopende, meerjarige karakter. De zwaartepunten verschuiven wel van jaar tot jaar. In 2019 lagen de accenten op: 

• Implementatie van het IMVO Convenant Voedingsmiddelen (op 29 juni 2018 mede door FNLI ondertekend)
• Het klimaatdossier: de impact en implementatie van maatregelen voorgestelde in hetNationaal Klimaatakkoord.
• Implementatie van het FNLI Brancheplan Verpakkingen 2019-2025 onder de titel ‘Duurzame& Recyclebare Voedselverpakkingen 2025’.

Daarnaast is de aandacht uitgegaan naar onderwerpen als voedselverspilling, circulariteit, biodiversiteit, digitalisering en de rol van informatiestandaarden in de keten. En tenslotte: een onderwerp dat in 2019 hoger op de agenda is komen te staan: true pricing. 

1.Uitvoering Convenant Voedingsmiddelen (IMVO)
Het Convenant Voedingsmiddelen is een samenwerking tussen branches (FNLI, CBL, Specerijen vereniging), overheid, vakbonden en maatschappelijke organisaties. Samen gaan ze aan de slag om misstanden zoals uitbuiting, dierenleed of milieuschade te voorkomen in het kader van Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). Het Convenant Voedingsmiddelen is op 29 juni 2018 ondertekend met o.a. de ministers Schouten van LNV en Kaag van BuZa. 

1.1 Risicomanagement (IMVO) 
Afgesproken is in het convenant om bedrijven te stimuleren risicomanagement in te voeren, ook wel due diligence genaamd. De uitvoering van due diligence is een continu proces, waarbij bedrijven proactief hun huidige en potentiële maatschappelijke risico’s identificeren, voorkómen en verminderen, en daarover verantwoording afleggen. 

Voor de brede achterban van de FNLI (>500 bedrijven) is dit een enorme transformatie. Veel bedrijven zijn al actief, andere nog niet. Tevens is een bepaalde systematiek gevraagd in het convenant. 

De officiële richtlijnen voor risicomanagement zijn vertaald naar een concreet stappenplan. Dit is één van de tools die de FNLI aanbiedt aan haar leden. In 2019 is een serie van workshops georganiseerd per branche om het stappenplan toe te lichten, kennis te vergroten en zodoende opstart van risicomanagement te stimuleren. 

De FNLI heeft gedurende 2019 externe expertise ingehuurd voor hulp bij de ontwikkeling van het stappenplan en voor de begeleiding van de workshops. 

De FNLI zal in 2020 verder gaan met het betrekken van leden bij due diligence. In 2020 zal de focus gaan liggen op het ontwikkelen or het MKB. Verder gaat de FNLI samen met leden en andere convenantspartners kijken wat de optimale rapportagemiddelen zijn, aangepast aan bedrijfsgrootte. 

1.2 Prioritaire grondstoffen (IMVO) 
Stap 3 en 4 uit het eerder genoemde stappenplan zijn kernstappen. Hier worden de belangrijkste grondstoffen en de bijbehorende risico’s geïdentificeerd en geprioriteerd. Dit is een activiteit op bedrijfsniveau. 

De FNLI heeft het voortouw genomen om een gezamenlijke aanpak te stimuleren, voor een aantal grondstoffen de belangrijkste risico’s in kaart te brengen en handelingsperspectief te bieden aan FNLI leden. Dit kan in de vorm van geselecteerde keurmerken of certificaten, stimuleren van deelname aan sterke initiatieven en/of het opzetten van nieuwe projecten. 

Ook stimuleerde de FNLI haar branches om gezamenlijk doelen te stellen om de risico’s daadwerkelijk aan te pakken. 

In februari 2019 is een cacao-workshop gehouden en in april 2019 een op het gebied van oliën (kokos, palm en soja).. 

1.3 Klimaatprojecten (IMVO) 
In het convenant is afgesproken dat de FNLI het voortouw zal nemen voor het opstarten van één of meerdere projecten op het gebied van klimaatmigitatie of -adaptatie. Momenteel wordt er in breed kader samen met de convenantspartner in een Projectenwerkgroep uitwerking hieraan gegeven. 

1.4 Stuurgroep, rapportage en monitoring (IMVO) 
De FNLI heeft zitting in de stuurgroep van het convenant. Met name in het eerste jaar is intensief gewerkt om de verschillende aspecten van het convenant vorm te geven. Een cruciale activiteit was de opzet van de jaarlijkse monitoring van de voortgang van risicomanagement (invoering en verbetering) en de rapportage naar de SER. De FNLI heeft externe hulp ingehuurd voor begeleiding bij deze activiteit, zodat transparantie en onafhankelijkheid van de analyse gewaarborgd zijn. Het volledige FNLI-rapport (augustus 2019) kan hier worden gedownload. De jaarrapportage geeft daarnaast een beknopt overzicht van alle activiteiten van de verschillende partijen weer. 

Het convenant heeft een looptijd van vijf jaar. De monitoring en rapportage van de voortgang door de individuele bedrijven verloopt volgens afspraak via de FNLI. 

2.Energie en klimaat
Energiebesparing staat al jaren centraal op de agenda van de FNLI en reductie van CO2-uitstoot is daar met stip bijgekomen sinds de onderhandelingen voor het Klimaatakkoord zijn gestart. Op 28 juni 2019 heeft het kabinet het Klimaatakkoord gepresenteerd 

2.1 Uitvoering van het Klimaatakkoord 
De FNLI heeft in werkgroepen met de overheid, andere industrieën, en andere organisaties om de komende tijd uitvoering te geven aan het klimaatakkoord. Een complex geheel omdat er rekening gehouden moest worden met Europese regels (o.a. ETS-regeling), met nationale regels (bestaande energie-reducerende maatregelen SDE, MEE, MJA) als ook met de nieuwe plannen in het Klimaatakkoord.

Met name door de dominantie van de grote 12 industriële uitstoters in Nederland (Tata Steel, Shell, etc.), was en is het van groot belang dat het ontwerp voor een CO2-heffing, belastingen en subsidies fair en draagbaar wordt voor de leden van de FNLI. 

De FNLI was ook betrokken bij de uitvoering van de Landbouwopgave van het Klimaatakkoord vooral op het onderwerp “klimaatvriendelijke consumptie door consumenten”. Zo is in deze werkgroep gewerkt aan voorstellen voor een Europees geharmoniseerde carbon footprint methode. Methodologisch een onderwerp van veel discussie. Een goede opzet hiervan is zeer gewenst, om uitvoerbaarheid en een Europees level playing field te garanderen. 

2.2 CO2-reductie en handelingsperspectief voor FNLI leden 
De afgelopen jaren heeft de levensmiddelenindustrie succesvol forse stappen gezet in de verbetering van energie-efficiency en het gebruik van duurzame energie. Een flink aantal bedrijven koopt al duurzaam opgewekte elektriciteit in. Daarnaast is de CO2-uitstoot ook verminderd door het gebruik van energiezuinige installaties. Naast dit soort grote investeringen wordt er ook gestreefd om de benodigde energie zoveel mogelijk te betrekken van duurzame bronnen zoals wind- en zonne-energie, warmteterugwinning en aardwarmte. 

In de eerste helft van 2020 zal FNLI inzetten op een fair subsidiesysteem voor haar leden bij de overheid en starten met een inventarisatie voor de energietransitie roadmap om te bepalen waar de behoeften van de leden liggen. 

3.Voedselverspilling
Een prioriteit voor de FNLI op het gebied van voedselverspilling bij productie is het inzichtelijk maken van de mate van voedselverspilling. Daarom heeft FNLI in 2019 in samenwerking met Samen Tegen Voedselverspilling het instrument voor monitoring verder helpen uitrollen om zo tot een objectieve nulmeting te komen. Daarbij is er behoefte aan een heldere nationale definitie van verspilling, die uiteraard aansluit op de recent gewijzigde Waste Frame Directive van de Europese Unie. 

Verder werkte de FNLI samen met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, CBL en NZO binnen de Green deal Over de datum? aan voedselverspilling dat gerelateerd is aan verkeerde omgang met houdbaarheidsdata. 

Voedsel dat nog geconsumeerd kan worden maar niet meer verkocht, wordt gedoneerd aan de Voedselbanken. De FNLI heeft een jaarlijks gesprek met de Voedselbanken, samen met CBL, KHN, de overheid en anderen om te bespreken hoe knelpunten in de ontwikkeling van de Voedselbanken kan worden gestimuleerd. 

4.Circulaire economie
Nederland is vooruitstrevend in het gebruik van reststromen uit de voedingsmiddelenindustrie en voedingsketens. Denk aan bierbostel, bietenpulp, aardappelschillen en het “vierkantsverwaarden van dieren”. Maar dit kan nog beter. De FNLI heeft zich daarom actief bemoeid met het analyseren van de belemmerende afvalwet- en regelgeving en de uitvoering ervan (vergunningverlening, toezicht, handhaving) en heeft voorstellen gedaan voor oplossingsrichtingen. Dit heeft de FNLI ingebracht in de door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gelanceerde Taskforce Herijking Afvalstoffen. Echter, de FNLI stelt vast dat met het gepubliceerde eindrapport van de Taskforce Herijking 

Afvalstoffen het “kringlooppotentieel” niet volledig wordt ontsloten en belemmeringen blijven bestaan. In 2020 zal worden voortgebouwd op de ingezette koers. 

Er zal worden geïnvesteerd om zowel bij het Ministerie van IenW als het Ministerie van LNV de belemmeringen die worden ervaren voor het realiseren van een circulaire levensmiddelenindustrie hoog op de ambtelijke agenda te krijgen. 

5.Duurzaam verpakken
Ook op gebied van duurzaam verpakken heeft het de FNLI ambitieuze doelstellingen om daarmee CO2-reductie te bewerkstelligen en afval te verminderen. In 2019 publiceerde de FNLI haar Brancheplan 2019-2025 onder de titel ‘Duurzame & Recyclebare Voedselverpakkingen 2025’. In het Brancheverduurzamingsplan zijn verantwoord en duurzaam materiaalgebruik de centrale pijlers voor het nieuwe beleid richting 2025. Daarbij werkt de levensmiddelenindustrie aan uniformering van het type voedselverpakkingen op de Nederlandse markt, als belangrijke stap naar een meer hoogwaardige recycling van voedselverpakkingen. 

Verder is in het plan een zogeheten ‘Tienpuntenplan 2019-2025’ opgenomen en die lijst van acties en interventies zijn bedoeld als concreet handelingsperspectief voor FNLI-leden en het federatiebureau. Met de komst van het plan ‘Duurzame & Recyclebare Voedselverpakkingen’ verzet de FNLI de bakens voor het collectieve Nederlandse verpakkingsbeleid. Als eerste concrete follow-up van het nieuwe brancheplan werkt de FNLI, met middelen van Stichting Afvalfonds, aan het kwantificeren van de materiaalreductie-opgave. Deze zogenaamde Deep Dive Voedselverpakkingen ziet in 2020 het licht en zal aanleiding geven voor de concretisering van enkele actielijnen die in het brancheplan zijn aangekondigd. 

6.Alliantie Verduurzaming Voedsel
De FNLI is samen met ketenpartijen actief in de Alliantie Verduurzaming Voedsel (AVV). 

In 2019 is een nieuwe onafhankelijke voorzitter aangesteld, Katinka Abbenbroek, en is er een herijking van de prioriteiten. Met een vernieuwde focus is de AVV aan de slag gegaan met opschaling van MeatNL (i.s.m. met LNV), voedselverspilling i.s.m. Samen Tegen Voedselverspilling en biodiversiteit. 

7.Deltaplan Biodiversiteitsherstel
De FNLI heeft zich, via een FNLI lid, aangesloten bij het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Dit is een initiatief van het Netherlands Ecological Research Network NERN om de toekomstige kwaliteit en leefbaarheid van het Nederlandse platteland te garanderen. Opgaven voor de toekomst van het platteland komen bij elkaar: natuur-inclusieve landbouw, ecologisch en economisch duurzame landbouw, zorgen over handhaving van kwaliteit van het nationaal netwerk van natuurgebieden, veranderende wensen van consumenten, producenten en keten, en veranderingen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid van de Europese Unie. Het Deltaplan onderstreept de urgentie van de situatie, en beschrijft tegelijkertijd hoe in gemeenschappelijkheid de problemen aangepakt kunnen worden.

8. Fresh Upstream: digitale transparantie in versketens 
Verbetering van de digitale transparantie in de voor de FNLI toeleverende ketens is een belangrijk initiatief, genaamd Fresh Upstream. Stichting Fresh Upstream is een samenwerkingsplatform van FNLI, GroentenFruit Huis, Frug I Com, LTO Nederland, het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) en GS1 Nederland. 

Het doel van deze samenwerking is het gebruik en de ontwikkeling van informatiestandaarden in de versketen te versterken. In 2019 is gestart met de uitwerking van zogenaamde domeinverkenningen in dierlijke en plantaardige versketens. Bovendien wordt gewerkt aan een ontwerp van een database en register van gestandaardiseerde locatiecodes (GLNs). 

9. True pricing 
FNLI heeft in 2019 deelgenomen aan de maatschappelijke klankbordgroep ter ondersteuning van de PPS ‘Echte en Eerlijke Prijs voor duurzaam voedsel’ geleid door de WUR; daarnaast aan diverse andere bijeenkomsten rondom het thema true pricing. Het verdisconteren van duurzaamheidscomponenten in de prijs, op welke manier dan ook, is een thema dat zich in een groeiende belangstelling mag verheugen en ook in 2020 aandacht zal vragen.